Tuesday, August 7, 2012

जनै पूर्णिमामा गोसाइकुण्ड


 कुहीरोले ढपक्कै ढाकेको छ वरिपरि। फोटा खिच्ने रहर पुरा भएन। तल तलबाट उड्दै आएको भुइँकुहिरोले जँगल ढपक्कै ढाकेको छ। हामी भने नेपथ्यको गीतलाई रिमिक्स बनाएर गुन्गुनाउँछौ

गाउँमा गाइबाख्रा चराउँदा उकाली ओराली गरेको ज्यान भन्नै सुहाएन अलिकति उकालो चढ्नेवित्तिकै फतक्क गलेकाले। सहरमा बसेपछि सुबिधाभोगी बन्दो रहेछ शरिर।  

Thursday, June 7, 2012

कम लागतमा ठेक्का सकार्दा आयोजना अधुरै

छ महिनायता कम लागतमा ठेक्का लिने ९० वटा साना तथा मझौला आयोजनाका ठेकेदार काम छाडेर भागे

विष्णु पोखरेल/कञ्चन अधिकारी
काठमाडौं, जेठ २२

विद्युतीय माध्यम (ई–टेन्डर) बाट कम लागतमा ठेक्का लिएका व्यवसायीले काम गर्न नसकी बीचमै छाड्दा सरकारले महŒवसाथ अघि बढाएका आयोजनाहरू अधुरै छन्।

ई–टेन्डर सुरु हुनुअघि व्यवसायीहरू मिलेर धेरै रकम नछोडी ठेक्का लिने गर्थे। यसबाट उनीहरूलाई प्रशस्त मुनाफा हँुदै आएको थियो। ई–टेन्डर सुरु भएपछि मिलेर टेन्डर हाल्ने अवस्था छैन। व्यवसायीहरू आपसी प्रतिस्पर्धाका कारण २५ देखि ४० प्रतिशतसम्म कम रकममा टेन्डर हाल्ने गर्छन्। पछि घाटा लाग्यो भन्दै बीचमै आयोजना छाड्छन्।

छ महिनायता मात्रै कम लागतमा ठेक्का लिने ९० वटा साना तथा मझौला आयोजनाका ठेकेदारहरू काम छाडेर भागेको भौतिक योजना तथा निर्माण सचिव तुलसी सिटौलाले जानकारी दिए। मन्त्रालयले सूचना निकालेपछि केहीले सम्पर्कमा आएर फेरि काम थाले पनि धेरै सम्पर्क बाहिरै रहेको उनले बताए।

Friday, June 1, 2012

सभा भवन मर्मतमा १२ करोड

चार वर्षसम्म संविधानसभा बसेको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्र भवन मर्मतसम्भार गर्न करिब १२ करोड रुपैयाँ खर्च गर्नुपर्ने देखिएको छ। यस अवधिमा सुरक्षालगायत कारण देखाउँदै एकचोटि पनि भवन मर्मत गर्न दिइएको थिएन।

यहाँका अधिकांश टेबल, कुर्सी काम नलाग्ने भएका छन्। धेरै कोठाको एयर कुलर बिग्रेको छ। भवन र कोठाहरू रंगरोगनमै ठूलो खर्च लाग्ने अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्र विकास समितिले जनाएको छ।
…चार वर्षदेखि मर्मतसम्भार गर्न दिइएको थिएन, कुनै पनि सामान फेरबदल र रंगरोगन गर्न पाएका छैनौं,' समितिका कार्यकारी निर्देशक रामलाल तुलाधरले नागरिकसँग भने, …कहिले सुरक्षाको कारण देखाएर कामदारलाई भित्र छिर्न दिइएन, कहिले बैठक बस्ने भनेर काम गर्न पाइएन।'
समयमै मर्मत भइदिएको भए थोरै पैसाले पुग्ने उपकरणलाई पनि अब धेरै रकम खर्चिनुपर्ने अवस्था छ। बिग्रेका उपकरण मर्मत र नयाँ फेर्नलाई मात्र १० करोड रुपैयाँ लाग्ने तुलाधरले जानकारी दिए। उनका अनुसार केन्द्रमा रहेका चारवटा चिलर, एसी, दुइटा ब्वाइलर, आगो नियन्त्रक सूचक यन्त्र कामै नलाग्ने भएका छन्। आगो नियन्त्रक सूचक यन्त्र परीक्षण गरिएन भने स्वतः बिग्रन्छ। एसी पनि एकै दिन लामो समय चलाउँदा बिग्रेको छ।

Tuesday, May 29, 2012

घ्याम्पेडाँडामा उफ्रिदाँ

इरादा पहाडी/कञ्चन अधिकारी 

 यस्तो हाइकिङमा बाटोमा खाँदै हिँड्नुको मजा मैले पोहोर पनि लिएकी थिएँ। फलफूल, जाम पाउरोटी, चाउचाउ, विस्कुट, दालमोट अण्डा, दही च्यूरा यस्तै यस्तै खान्की

नयाँ वर्ष–नयाँ आशा, उमंग, उत्साह र सपना बोकेर आउँछ, मैले बुँझेको नयाँ वर्षको पहिलो दिन यही हो। त्यसैले होला भन्छन्, नयाँ वर्षको दिन जे जस्तो गरी बिताइन्छ, पूरै वर्ष त्यस्तै गरी बित्छ। बिहानीले दिनको संकेत गर्छ भने जस्तै। यही माहोललाई पछ्याएरै होला, प्रायः सबै उमेर समूहका मानिस नयाँ वर्ष घुमघामसँगै धुमधामले मनाउँछन्। रत्न राज्य लक्ष्मी क्याम्पस स्नातकोत्तर अन्तिम वर्षका केही साथीहरुले यस्तै निर्णय गर्‍यौ र निस्कियौं घुमफिरको लागि।
चिया खाने क्रममा हाम्रो योजना बनेको थियो, नयाँ वर्षको दिन केही रमाइलो गर्ने। गएको वर्ष जस्तै यो वर्ष पनि …हाइकिङ' जाने। पोहोर त चन्द्रागिरी गएको, यसपाली कहा“? लेले, लाकुरीभञ्ज्याङ, सुन्दरीजल लगायतका दर्जनौं नाम लिएपछि नयाँ अर्को ठाउँको नाम आयो– गुण्डु गाविस–३, भक्तपुर स्थित घ्याम्पेडा“डा। नामै सुन्दा एकचोटी गललल हास्यौं। नाम पनि …घ्याम्पे'।

Thursday, April 19, 2012

फस्ट डिभिजन

असार १७ गते। …यो रेडियो नेपाल हो,' प्रविण गिरीबाट बिहान सातबजेको समाचार सुन्नुहोस् …विद्यार्थीको फलामे ढोका मानिने एसएलसीको नतिजा आज प्रकाशित भएको छ।

अघिल्लो दिन आली काटेर र बेलुकी सापेको एक थुन्से मकैको भारीले होला बिहान अबेर सम्म निदाइएछ। ओछ्यानमै घाम छिप्पिसकेछ। …कान्छा, ओइ कान्छा उठ है चिया खान।' निन्द्रामै हुँदा आवज आयो। म झसंग ब्यूझेँ। हजुरआमाले पो बोलाउनुभएको रेहछ।
असार मास बिहान साढे पाँच बजे नै चरक्क घाम चर्केको। तलतल फाँटबाट कुहिरो घरतिर आउँदै थियो। म ज्यान तन्काएर आँखा मिच्दै तल ओर्ले। हजुरआमा बाहेक कोही हुनुहन्नथ्यो। …बाआमा कता जानुभो त?'
…बाउ बेसी गा'छ। आमा घासकाट्न। भोलीदेखि रोपाईं सुरु गर्ने रे। हजुरबा खेताला खोज्न जानुभएको छ,' हजुरआमाले ठूलो गिलासमा आधा भन्दा बढि चिया दिँदै भन्नुभयो। सानोमा मलाई चिया निकै मनपर्थ्याे। थोरै हुनेवित्तिकै रोइहाल्थेँ। त्यसैले हजुरआमाले मलाई चिया दिँदा गिलासमा धेरै राखेर दिने गर्नुभएको थियो। भन्नुहुन्थयो, …यो त चियाको फेदमै जन्मेको जस्तो।'
२०५७ सालको असार। एसएलसी दिएर बसेको थिएँ म। त्यतिबेला असारको दोस्रो वा तेस्रो सातामा एसएलसीको रिजल्ट हुन्थ्यो। आज रिजल्ट भयो कि भन्दै बिहान उठ्ने वित्तिकै सबैभन्दा पहिला रेडियो नेपालको समाचारमा सुन्थेँ। ला आज पनि भएनछ। भोली त होलाकी। म हप्तादिनदेखि यसै भन्दै घास काट्न जान्थेँ।
...
असार १७ गते। …यो रेडियो नेपाल हो,' प्रविण गिरीबाट बिहान सातबजेको समाचार सुन्नुहोस् …विद्यार्थीको फलामे ढोका मानिने एसएलसीको नतिजा आज प्रकाशित भएको छ। सिद्धार्थ बनस्थलीकी सुम्निमा सिंह प्रथम श्रेणीमा प्रथम भएकी छिन्।' पहिलो श्रेणीमा यति पास भए, दोस्रोमा यति र तेस्रोमा यति रेडियो नेपालबाट समाचार आयो।

मेला तथा प्रदर्शनी बढ्यो


बेफुर्सदिला सहरी उपभोक्तालाई चारैतिर दौडन नपर्ने गरी चाहेको सामान एकै ठाउँमा उपलब्ध गराउन मेला महोत्सवले सहयोग गरेका छन् 

राजधानीमा पछिल्लो समय मेला तथा प्रदर्शनी गर्ने चलन बढेको छ। खानेदेखि लगाउने, हिँड्नेदेखि गुड्ने, शिक्षादेखि सूचना प्रविधिसम्मका जानकारी दिन र व्यवसाय बिस्तार गर्न व्यवसायीले विभिन्न नाम दिएर मेला तथा प्रदर्शनी आयोजना गर्ने गरेका छन्। विगतका वर्षमा भएका प्रदर्शनीभन्दा यो वर्ष १० प्रतिशतले प्रदर्शनी आयोजना बढेको मेला तथा प्रदर्शनी आयोजक बताउँछन्।
काठमाडौंको भृकृटीमण्डप, युनाइटेड वर्ल्डट्रेड सेन्टर, सिटीसेन्टर, राष्ट्रिय सभा गृहमा प्रदर्शनी तथा मेला हुने गरेका छन्। दैनिक उपभोग्य वस्तु, सवारीसाधन, सूचना प्रविधि, शिक्षा र सजावटमा धेरै मेला हुने गरेको भृकुटीमण्डप सञ्चालन कार्यालयका सहायक द्वितीय सुन्दरश्याम श्रेष्ठ बताउँछन्।

Friday, January 13, 2012

जाडोमा थलथले


चिसो मौसम। आतै कमाउने। यस्तोमा शरीर तताउने खान्की चाहिन्छ। खाना खाइसकेपछि शरीर तात्ने त हुनैपर्‍यो। जाडोका बेला तातो, झोलिलो र पोषिलो खाना खानुपर्छ भनिन्छ। त्यसो भए जाडोमा के खाने त?
सुप! चाहे त्यो हड्डीको होस् या नुडल्स। तात्तातो खानेकुराले शरीरको तापक्रम बढाउँछ र न्यानो राख्छ। त्यही भएर जाडोका बेला मात्र विशेष खानेकुरा बनाउने चलन भएको पाकाहरू बताउँछन्। जात, ठाउँअनुसार जाडोमा खानेकुरा फरक हुन्छ। हिमाल र तराईमा खाइने कुरा फरक हुन्छ।
अझ खाने परिकारमा विविधता भएको नेवार समुदायमा जाडोका लागि नै भनेर थुप्रै परिकार बनाइन्छ। चतामरी, याखुना, तःखा (थलथले), लाजमरी, घिउ चाकु जाडोमा खाने चलन रहेको पाकाहरू बताउँछन्।
थलथले नेवार समुदायमा लोकप्रिय खाना हो। नेवारी भाषामा तःखा भनिने थलथले राँगाको छाला र मासुबाट बनाइन्छ। थलथलेका सोखिन संस्कृतिविद सत्यमोहन जोशी भन्छन्, …जाडोका बेला थलथले खाँदा शरीरलाई उर्जा मिल्छ। जाडो भाग्छ।'

Wednesday, January 11, 2012

झलमल्ल झुले



जंगलको बीचमा छ झुले। त्यसैले यहाँ विभिन्न जंगली जनावर र चराको समेत अवलोकन गर्न सकिन्छ। कति जनावर त होटलमै आइपुग्छन्। कति चरा बारीमा समेत आउँछन्। मनोजका अनुसार तित्रा, कालिज, धोबी, दुम्सी, खरायो, चितुवा, मृग हेर्न सकिन्छ। 

छयांग खुलेको आकास। बर्खालाई बिदाइ गरेर हिउँदलाई स्वागत गरिरहेको शरद ऋतु। चारैतिर हरियाली। खेतमा लहलह पहेँलपुर धान। तरेली परेका पहाड। जति माथि उक्लियोे उति चिसो सिरेटो।

साँखु चोकबाट बायाँ लागेपछि पातलिँदै गएको बस्ती अनि बाली लगाउन तल्लीन किसानबीच साक्षात्कार गर्दै लप्सेफेदी गाविस उक्लँदा यस्तै देख्न सकिन्छ। केहीबेर अघि मात्रको कोलाहलबाट टाढा भएर स्वच्छ र सफा हावामा कावा खाँदै उक्लनुको मजै बेग्लै।

असोज–कात्तिक। हिमाल खुल्ने मौसम। घमाइलो दिन। न जाडो न गर्मी। शितल समय। यही मौका हो छर्लंग हिमाल हेर्ने। यस्तो मौसम छोपेेर घुम्न जानु र क्यामेरामा रमाइला दृश्य कैद गर्नु बेग्लै आनन्द हुन्छ। काठमाडौं उपत्यकाको आकास पनि यतिबेला खुलेेको छ। नजिकैका हिमाल उपत्यकालाई हेरेर मुस्काइरहेछन्। तर उपत्यका खाल्डोमा बसेर यस्तो दृश्य हेर्नुभन्दा नजिकैका डाँडामा गएर चियाउनु अझ राम्रो। तपाईं पनि लप्सेफेदीको झुले जाने?

Tuesday, January 10, 2012

हिउँ खेल्न सिमभन्ज्याङ



हिउँसँग खेल्नको साथै यहाँ पुगेपछि २ हजार ४ सय ८८ मिटर उचाइमा रहेको सिमिभन्ज्याङबाट मनमोहक सूर्यास्त समेत देख्न सकिन्छ

डाँडै सेताम्मे । के रुख, के जमिन। जताततै हिउँ नै हिउँ। कहिले हिउँको डल्लो बनाएर अरुलाई हान्दै त कहिले नथाहापाउने गरी कलरबाट हिउँ हाल्दिँदै रमाइलो गर्दाको आनन्दै बेग्लै। त्यतिमात्रै होइन, हिउँमाथि लम्पसार परेर हिउँले नै ज्यानलाई छोपेर सुत्दा झनै रोमान्चित!
यसैगरी हिउँ खेल्ने इच्छा छ? जाडो लागेसँगै मनमा आउने हिउँ खेल्ने रहर पुरा गर्ने हो भने मकवानपुरको उच्च पहाडी भाग सिमभन्ज्याङ, दामन र आसपास क्षेत्र र दोलखाको खरिढुंगामा हिउँ परेको छ।
सिमभन्ज्याङ, दामनमा सोमबार दिउसो ३ बजेदेखि पर्न थालेको हिउँ राती अबेरसम्म परिरहेको थियो। नेपालको अधिकांश भागमा पानी पर्न थालेसँगै सिमभन्ज्याङमा हिउँ पर्न थालेको थियो। मौसमविद्हरुका अनुसार नेपालमा पश्चिमी वायुको प्रभाव परेपछि पानी परेको हो। उच्च पहाडी तथा हिमाल भेगमा हिउँ परेको छ। 
दामनमा बिहान सिमसिम पानी परेको भएपनि ३ बजेपछि मात्रै हिउँ फुस्फुसाउन थालेको थियो। दामनस्थित एभरेष्ट पानारोमा रिसोर्टका सुपरभाइजर नितेश आमत्यका अनुसार हिउँ रोकिँदै पर्दै गरेको थियो। उनले भने, …सुरुमा पानी पर्‍यो। त्यसपछि हिउँ।' उनका अनुसार ३/४ इन्च बाक्लो हिउँ परेको छ। राती हिउँ परेको अनुमान गर्दै उनले भने, …यसैगरी हिउँ परे। ३/४ दिन बाँकी रहन्छ।'
हिउँ परेको समाचार आउन थालेपछि सोधखोज गर्नेको टेलिफोनमा सोधीखोजी गर्नेको ताँती लागेको आमत्यले बताए। कतिपय तन्नेरी हिउँ खेल्न सौखिनहरु बेलुकी नै दामन पुगेका थिए। तर हिउँले सडक पुरिएपछि दामनमै गाडी रोकिएको छ। हेटौडा, विरगन्ज, सिमभन्ज्याङ जाने यात्रु तथा पर्यटक १ घण्टा भन्दा बेसी हिँडेर सिमभन्ज्याङ पुगेका थिए। उनका अनुसरा दामनबाट माथि गाडी जान सक्दैन।
काठमाडौंबाट लगभग ८० किलोमिटर पश्चिम रहेको सिमभन्ज्याङ जान मोटरसाइकलमा ३ र गाडीमा ४ घण्टा लाग्छ। एकै दिन पुगेर फर्कन सकिने भएकोले हिउँ खेल्न चाहनेलाई यो राम्रा गन्तव्य हो।
हिउँसँग खेल्नको साथै यहाँ पुगेपछि २ हजार ४ सय ८८ मिटर उचाइमा रहेको सिमिभन्ज्याङबाट मनमोहक सूर्यास्त समेत देख्न सकिन्छ। 
जाडोसँगै प्रत्येक वर्ष यहाँ हिउँ पर्ने गरेको आमत्य बताउँछन्। तर गएका वर्ष भन्दा यो वर्ष चाँडै हिउँ परको हो। उनी भन्छन्, …विगतका वर्षमा माघ लागेपछि हिउँ पर्थ्याे। यो वर्ष पुमा नै हिउँ पर्‍यो।
हिउँ खेल्नको लागि काठमाडौं, हेटौडा, नारायाणघाट, बीरगञ्ज लगातयको ठाउँबाट युवायुवती आउने गरेका आमत्य बताउँछन्। साथै यहाँबाट विहानको सूर्योदय र कञ्चनजंगा देखि अन्नपूर्ण हिमालसम्मको लामो हिमशृंखला देख्न सकिन्छ। आमत्यका अनुसार पानी र हिउँ परेर रोकिएपछि छर्लङ्ग हिमाल देखिन्छ।